Wstęp
4 czerwca 2014 r. mija 25. rocznica pierwszych w powojennej historii Polski wyborów parlamentarnych, których konsekwencją było zapoczątkowanie upadku systemu komunistycznego i przemiany polityczne nie tylko w Polsce, ale również w całej Europie Środkowo-Wschodniej. Wybory do Sejmu i Senatu przeprowadzono w dwóch turach - 4 i 18 czerwca 1989 r. na podstawie ordynacji wyborczej z 7 kwietnia 1989 r., ustalonej w trakcie obrad Okrągłego Stołu. Ordynacja ta określała w pełni demokratyczny charakter wyborów do Senatu i częściowo demokratyczny do Sejmu. W ich wyniku zostało wybranych 460 posłów na Sejm PRL oraz 100 senatorów do nowo utworzonego Senatu PRL.
W wyborach do parlamentu najliczniejszą grupę ze strony opozycji stanowili kandydaci NSZZ „Solidarność” i NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”. Zgodnie z decyzją Krajowej Komisji Wykonawczej NSZZ „Solidarność” kierownictwo kampanii wyborczej do parlamentu powierzono Komitetowi Obywatelskiemu „Solidarność”. Na uczestnictwo w wyborach oprócz kandydatów „Solidarności” zdecydowała się także część opozycyjnych środowisk i partii politycznych pozostających poza KO „Solidarność”, m.in. Konfederacja Polski Niepodległej, Grupa Robocza Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” (zawiązana przez opozycyjnych wobec Lecha Wałęsy związkowców), Unia Polityki Realnej Janusza Korwin-Mikkego oraz Ruch Wolnych Demokratów Karola Głogowskiego. W wyborach wystartowała również spora liczba kandydatów niezależnych, w tym działacze katoliccy oraz reprezentanci różnych organizacji społecznych, politycznych i zawodowych. Do bojkotu wyborów wzywały natomiast najbardziej skrajne grupy opozycyjne, w tym Solidarność Walcząca, Federacja Młodzieży Walczącej, Liberalno-Demokratyczna Partia „Niepodległość” czy PPS-Rewolucja Demokratyczna. Ugrupowania te żądały odsunięcia PZPR od władzy i przeprowadzenia całkowicie wolnych wyborów.
Efektem uzgodnień Okrągłego Stołu było przyznanie stronie partyjno-rządowej 65 proc. mandatów w Sejmie. Tylko 35 proc. mandatów sejmowych (czyli 160 miejsc) mogło być obsadzonych w wolnym głosowaniu. Oprócz tego koalicja rządowa PZPR-ZSL-SD ustaliła, że 35 miejsc w ramach gwarantowanej dla siebie puli nie będzie wybierane w okręgach wyborczych, tylko z tzw. listy krajowej. Znaleźli się na niej czołowi prominentni działacze partyjni i państwowi. Całkowicie wolne były natomiast wybory do Senatu.
Wyniki wyborów, które dały zdecydowane zwycięstwo opozycji solidarnościowej były jednocześnie wielką porażką i zaskoczeniem dla strony rządowej. W ich efekcie premierem został Tadeusz Mazowiecki - pierwszy niekomunistyczny premier w bloku wschodnim. Już w 1990 r. doszło do pierwszych powszechnych wyborów prezydenckich, które wygrał Lech Wałęsa, a w 1991 odbyły się pierwsze całkowicie wolne wybory parlamentarne.
Wystawa „Jak przeżywaliśmy wybory '89” prezentuje w podziale na trzy grupy wybrane materiały przechowywane w Bibliotece Jagiellońskiej i Fundacji Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Są to:
- artykuły z prasy oficjalnej,
- artykuły z prasy drugiego obiegu,
- druki ulotne Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” (ulotki, plakaty wyborcze i program wyborczy).
W związku z obowiązujacymi prawami autorskimi dostęp do wszystkich zdigitalizowanych materiałów jest możliwy tylko za pośrednictwem terminali znajdujących się na terenie Biblioteki Jagiellońskiej.