Kolekcja

Dziedzictwo europejskie w Bibliotece Jagiellońskiej: autorstwo cyfrowe zbiorów berlińskich - DiHeLib

Uniwersytet Jagielloński zdecydował o uruchomieniu w ramach programu Inicjatywy Doskonałości projektu flagowego, którego zadaniem jest katalogowanie, digitalizacja oraz prowadzenie z użyciem sztucznej inteligencji badań nad rękopiśmiennymi zbiorami z byłej Pruskiej Biblioteki Państwowej w Berlinie.

Zbiory berlińskie, nazywane potocznie „Berlinką”, znalazły się w Krakowie w wyniku wydarzeń II wojny światowej. Od 1941 r. wywożono je etapami z bombardowanego Berlina, by uchronić je od zniszczenia. Trafiły najpierw do zamku Fürstenstein (dziś Książ), a następnie do kościoła cystersów w Grüssau (dziś Krzeszów) na Dolnym Śląsku. Miejscowości te po 1945 r. weszły w skład państwa polskiego. Tam zbiory berlińskie zostały znalezione przez delegata Ministerstwa Oświaty, poszukującego archiwaliów wywiezionych z bibliotek Krakowa, Warszawy i Lwowa. W 1947 r. zbiory z byłej Pruskiej Biblioteki Państwowej przekazano Bibliotece Jagiellońskiej, która je przechowuje, konserwuje i od końca lat 70tych udostępnia naukowcom, a także wspomaga organizacyjnie i merytorycznie badania nad nimi. Zbiory mają obecnie status depozytu państwa polskiego w BJ.

Opracowywana w ramach projektu flagowego Kolekcja Autografów (Sammlung Autographa) stanowi jeden z naobszerniejszych zbiorów „Berlinki” i zawiera unikalne rękopiśmienne materiały pochodzące z okresu od XV do XX w. Składa się z rękopisów wybitnych osób, które odegrały kluczową rolę w europejskiej kulturze, literaturze i nauce. Znajdziemy tu tysiące zabytków rękopiśmiennych, z których wiele nie zostało do tej pory dokładnie zbadanych, a niekiedy nawet zidentyfikowanych. Są to głównie listy, ale także oryginalne prace literackie i naukowe.

Realizacja projektu flagowego przyczyni się do skonsolidowania licznych badań naukowych nad depozytem berlińskim, a także będzie służyła dalszemu dogłębnemu poznaniu i udostępnianiu tegounikalnego w skali światowej zasobu bibliotecznego, którego wartość kulturowa, naukowa i społeczna wykracza poza ramy jednej instytucji i jednego państwa.